Systemowe podejście do badań kolejowych na przykładzie stu lat polskich doświadczeń, 1924 – 2024
Redaktor merytoryczny: Marek Pawlik
Współautorzy rozdziałów: D. Adamski, Ł. Antolik, R. Barcikowska, A. Białoń, K. Bracha, D. Brodowski, P. Brona, J Cejmer, A. Chojnacki, M. Chrzanowska, P. Chyliński, Z. Cichocki, A, Dąbrowski, J. Furman, M. Garbacz, A. Gibek, M. Gołębiewski, P. Gradowski, W. Groll, Z. Jeleśniański, A. Kaczorek, A. Kamiński, I. Karasiewicz, A. Kaźmierczak, S. Klemba, D. Kowalczyk, R. Kruk, M. Kycko, M. Lalik, W. Loryński, I. Martinčević, A. Massel, J. Michalik, D. Milczarek, I. Mikłaszewicz, I. Nowosińska, K. Ochociński, M. Ostromęcka, M. Pawlik, B. Piwowar, K. Polak, J. Radziszewska-Wolińska, P. Rakoczy, M. Rogowska–Jędra, A. Rojek, W. Rzepka, H. Sanecki, R. Skóra, G. Stencel, A. Struk, M. Sumiła, W. Szulc, I. Tarka, P. Tokaj, A. Toruń, P. Urbańczyk, S. Walczak, E. Wawrzyn, P. Winciorek, I. Wróbel, G. Wysocki, A. Zadroga, Ł. Zawadka, A. Zbieć
Z okazji stulecia badań kolejowych w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Kolejnictwa wydało w roku 2024 monografię naukową poświęconą historii oraz współczesności badań w dziedzinie kolejnictwa.
Monografia w szesnastu rozdziałach, na ponad pięciuset stronach, przedstawia polskie doświadczenia w zakresie badań w transporcie kolejowym. Dla zapewnienia przejrzystości tak obszernej publikacji podzielono ją na trzy części. Każda część poprzedzona jest myślą przewodnią dedykowaną do danej części.
Część I przedstawia historię Instytutu Kolejnictwa od Referatu Doświadczalnego Ministerstwa Kolei Żelaznych powołanego w 1924 r. pokazując wkład pokoleń badaczy oraz naukowców, których działania leżą u podstaw wiedzy, umiejętności, i narzędzi badawczych, którymi dziś dysponuje Instytut Kolejnictwa. Przedstawia także całościowy obraz transportu kolejowego jako zespołu współzależnych rozwiązań technicznych i proceduralnych współtworzących system kolei wraz ze środowiskiem, w którym rozwiązania te są wykorzystywane, współtworzonym przez uwarunkowania prawne, środowiskowe, organizacyjne i rynkowe. Dopełnieniem tej części jest opis uniwersalnego poligonu badawczego Instytutu Kolejnictwa w Żmigrodzie.
Część II przedstawia różne obszary badawcze, wymagające odmiennych kompetencji, umiejętności, narzędzi, i realizowane we współpracy, czy dla potrzeb różnych podmiotów, czy różnych jednostek organizacyjnych podmiotów kolejowych, które stawiają własne cele często nie sięgając do obszarów komplementarnych na tyle głęboko, aby w pełni wykorzystać wprowadzane tam zmiany techniczne i proceduralne dla własnych potrzeb.
Część III przedstawia podejście systemowe, holistyczne, wielowymiarowe, uwzględniające wzajemne zależności pomiędzy różnymi rozwiązaniami przy uwzględnieniu zarówno aspektów technicznych jak i proceduralnych i wszelkich innych potencjalnie wpływających na eksploatację i bezpieczeństwo kolei.